Wawel - siedziba królów Polski w Krakowie

Wawel to dawna siedziba królów Polski, monarsza i narodowa nekropolia położona w samym sercu Krakowa.

Ta jurajska skała wapienna wznosi się na lewym brzegu Wisły. Pierwsi osadnicy na Wzgórzu Wawelskim pochodzą z okresu paleolitu.

W XI wieku polscy monarchowie wybudowali na wzgórzu Zamek Królewski w stylu gotyckim. W kolejnych stuleciach zamek był reformowany, jego konstrukcja została przekształcona w strukturę w stylu renesansowym.

Za czasów pierwszych polskich królów z dynastii Piastów Wawel był jedną z pierwszych siedzib królewskich. Mieszko I (ok. 962-992) wybrał Wawel na jedną z oficjalnych rezydencji.

Władysław Łokietek został koronowany, a następnie przeniósł się na Wawel w XIV wieku, tak powstała nowa siedziba królewska. Złoty wiek Wawelu przypadł na okres panowania Jagiellonów, wtedy to za panowania królów Zygmunta III Starego i Zygmunta Augusta, zafascynowanych ruchem renesansowym w Europie, nadano ich głównej siedzibie naprawdę nowoczesny charakter.

W 1596 roku przeniesiono stolicę Polski z Krakowa do Warszawy. Po tym czasie Zamek Królewski został opuszczony i splądrowany przez wojska pruskie. Gmach został wówczas zajęty przez Austriaków, którzy zbudowali mury miejskie wokół zamku i przekształcili jego wnętrze w celu wzmocnienia.

W czasie II wojny światowej w pałacu rezydował gubernator generalny Hans Frank.

Wawel, to zespół budynków otaczających majestatyczny dziedziniec. Znajdująca się tutaj katedra (Katedra Wawelska) posiada własne wieże. W XVI wieku wybudowano słynny arkadowy dziedziniec wawelski, zaś renesansowy zamek zastąpił wcześniejszy zamek gotycki.

Wyróżniające się budowle Wawelu, to Sala o 24 słupach, budynek przy Smoczej Jamie (romańska wieża), Kościół św. Gereona, Kościół św. Michała (romański) oraz rotunda z emporą przy baszcie Sandomierskiej.

Od zachodu kościół ma dwie wieże: Zegarową (wyższą) i Srebrnych Dzwonów (niższą, zwaną Wikaryjską). Przy elewacji północnej katedry stoi wieża Zygmuntowska, mające 5 dzwonów, z których największy waży 11 ton. Pozostałe wieże od strony północnej i wschodniej, to: Jana III Sobieskiego, Zygmunta III Wazy, Kurza Stopka, Duńska i Jordanka.

Pierwsza katedra w tym miejscu została zbudowana z drewna, prawdopodobnie około 1020 roku. Została pochłonięta przez pożar, po czym zastąpiona drugą katedrą, która następnie również spłonęła. Obecna budowla została konsekrowana w 1364 roku i wybudowana na polecenie pierwszego króla Polski koronowanego na Wawelu - Władysława Łokietka.

Katedra Wawelska od wieków była najważniejszym miejscem kultu w Polsce. Była też najważniejszą, najbogatszą i najbardziej prestiżową diecezją. W 1320 roku odbyła się tu koronacja króla Polski Władysława Łokietka, a od tego czasu także jego następców. Było to miejsce pochówku polskich królów i królowych, a od XIX wieku także bohaterów narodowych.

Kaplica ma status pomnika historii narodowej. Krypta katedry jest wykorzystywana jako miejsce ostatniego spoczynku praktycznie każdego króla i bohatera narodowego w Polsce, wśród nich Tadeusza Kościuszki i Józefa Piłsudskiego.

W drugiej połowie XX wieku Wawel został odrestaurowany i zaczął otwierać dla publiczności większość swoich komnat i budynków. Turystów przyciągają bogate wnętrza, zbiory artystyczne i militarne, a także imponujące fortyfikacje stanowiące prawdziwą wizytówkę Krakowa.

Odrestaurowany zamek na swoich dwóch kondygnacjach mieści 71 sal wystawowych. Znajduje się tutaj rezydencja monarsza z trzema skrzydłami oraz jednym parawanowym, wewnętrzny dziedziniec z arkadowymi krużgankami, brama wjazdowa oraz cztery wieże mieszkalne.

Znajdujące się tutaj obecnie muzeum zostało założone w 1930 roku i jest jednym z najważniejszych muzeów w kraju. Składa się z dziesięciu działów obejmujących zbiory malarstwa, w tym ważnej kolekcji włoskiego malarstwa renesansowego, a także z kolekcji Lanckorońskich. Można tu podziwiać dzieła sztuki związane historycznie lub artystycznie z Wawelem, z polskimi władcami, oraz wielkie zbiory magnackie, liczne grafiki, rzeźby, tkaniny, wśród nich kolekcji gobelinów Zygmunta II Augusta, prac złotniczych, broni i zbroi, ceramiki, porcelany miśnieńskiej oraz meble. W zbiorach muzeum sztuki orientalnej znajduje się największa w Europie kolekcja osmańskich namiotów.

Dzięki siedmiu wyspecjalizowanym pracowniom konserwatorskim muzeum jest również ważnym ośrodkiem konserwacji dzieł sztuki.

Zamek jest podzielony na kilka wystaw stałych, sezonowych oraz czasowych. Znajduje się tu sześć wystaw stałych: Reprezentacyjne Komnaty Królewskie i Prywatne Apartamenty Królewskie, Skarbiec Koronny i Zbrojownia, Sztuka Wschodnia, Zaginiony Wawel i Wawel Odzyskany.

Na Zamku Królewskim odbywają się liczne imprezy, w tym koncerty muzyki symfonicznej i kameralnej oraz spektakle operowe i pokazy tańca dworskiego.

Obecnie Wawel jest jedną z najpopularniejszych atrakcji turystycznych Krakowa, corocznie odwiedza go około 2,1 miliona turystów.

Z Wawelem jest związana legenda, która mówi, że pierwszych osadników w Krakowie nawiedzał straszliwy Smok Wawelski. Smok terroryzował ludzi, pożerał ich zapasy i dziewice. Mieszkał w jaskini pod wzgórzem w pobliżu brzegów Wisły. Jednakże dzięki odwadze księcia Kraka, został oszukany i zabity, a ludzie zostali wolni. Kraków został nazwany na jego cześć.

Smocza Jama jest obecnie możliwa do zwiedzania, ma 82 m długości, zaś u jej wyjścia znajduje się posąg mitycznego Smoka, ziejącego ogniem co 5 minut.