Zamek Książ (Wałbrzych) - trzeci co do wielkości zamek w Polsce

Posiadający ponad 400 pomieszczeń (wraz z zabudowaniami gospodarczymi ok. 600) i znajdujący się na terenie Książańskiego Parku Krajobrazowego zamek, jest największym na dolnym śląsku, oraz trzecim co do wielkości zamkiem w Polsce, ustępując jedynie zamkowi w Malborku oraz Zamkowi Królewskiemu na Wawelu.

Zamek zbudowany jest wewnątrz malowniczych lasów, w wąwozie przepływającej w dole rzeki Pełcznicy. Umiejscowiony jest na urwistym skalnym cyplu, na wysokości 395 m n.p.m. (ok. 80 m nad dnem doliny).

Historia Zamku Książ jest bardzo burzliwa, przechodził z rąk do rąk, należał do wielu państw oraz był wielokrotnie niszczony podczas odbywających się wojen.

Początki zamku sięgają XIII wieku, kiedy to książę świdnicko-jaworski, Bolek I Surowy stworzył warowną twierdzę o nazwie "Książęcą Górą".

W 1392 roku budowla przeszła we władanie króla czeskiego z dynastii Luksemburgów, Wacława II Luksemburczyka. Przez następne lata przechodziła z rąk do rąk, była we władaniu, m.in. Bolko II Małego, monarchy czeskiego - Wacława IV, Jerzego von Steina (dokonał on przebudowy zamku dodając południowe skrzydło, które graniczy z Czarnym Dziedzińcem), Władysława II Jagiellończyka - króla czeskiego i węgierskiego oraz Jana von Schellenberga.

Następnie zamek został sprzedany rodzinie von Haugwitzów, a od 1603 roku rodzinie Hobergów (Hochberg), która władała zamkiem przez ponad 400 lat.

Za ich panowania, w roku 1908 książę Henryk XV wybudował wielkie południowo - zachodnie skrzydło zamkowe z dwiema narożnymi wieżami oraz zmodernizował tarasy z fontannami. Projektantem rozbudowy był Humbert Walcher von Moltchein, wtedy też prawdopodobnie dokonano przebudowy 48 metrowej wieży głównej.

Najtragiczniejszym okresem w historii zamku jest okres II Wojny Światowej, kiedy to planowano przebudować go na rezydencję Adolfa Hitlera. W tym celu poczyniono wiele modyfikacji, m.in. wydrążono znajdujący się 50 metrów pod ziemią tunel oraz dworzec, przez który Hitler mógłby się wydostać w przypadku ataku na Książ. Według plotek Hitler nigdy w nim nie zamieszkał, ale Niemcy ponoć wywozili stamtąd całe pociągi pełne drogocennych przedmiotów.

W roku 1945 w zamku zaczęły stacjonować żołnierze wojsk rosyjskich, którzy dokonali dalszego splądrowania. Przez wiele lat zamek nie był zabezpieczony, dopiero w roku 1956 rozpoczęto prace konserwatorskie, w trakcie których przez 30 lat dokonano przywrócenia kilku sal oraz renowacji wielu starych walorów zamkowych.

Jedna z największych tajemnic II Wojny Światowej miała miejsce w podziemiach zamku, chodzi o Projekt Riese (tłum. "Olbrzym"), czyli nową główną kwaterę Hitlera. Przez wiele lat, oraz za cenę życia kilku tysięcy więźniów i robotników przymusowych, wykuto kilkanaście kilometrów tuneli. Do dziś nie poznano przeznaczenia tego miejsca, według niektórych opinii był tam skarbiec, inna mówią o tym, że produkowano tam tajną broń.

10 grudnia 2014 roku na poddaszu wschodniej części skrzydła zamku wybuchł pożar. Pomimo uczestniczenia w akcji ratowniczej aż 37 zastępów straży pożarnej, straty były duże. Zniszczeniu uległo około 500 m² powierzchni dachu i poddasza.

Ogień powstał na skutek nieumiejętnego prowadzenia prac remontowych i błędu pracownika. Na szczęście w wyniku pożaru nikt nie ucierpiał, gdyż wcześniej ewakuowano turystów i personel. Remont zniszczonego dachu zakończono w kwietniu 2015 roku, zaś jego koszt wyniósł 520 tysięcy złotych.

Od 1991 roku zamkiem zarządza Przedsiębiorstwo „Zamek Książ” Sp. z o.o., które zostało powołane przez jego obecnego właściciela, gminę Wałbrzych.

Obecnie zwiedzający mogą zobaczyć przepięknie zdobione komnaty, z których najpiękniejsze to Sala Maksymiliana, w której niegdyś urządzano koncerty i wystawiano spektakle, a także salony Chiński, Włoski, Gier, Barokowy i Zielony oraz Hall Myśliwski. Oprócz nich w kompleksie znajduje się też część gastronomiczna, hotel, stadnina koni oraz piękne ogrody.

W okolicy zamku znajduje się palmiarnia, w której rośnie ponad 100 gatunków egzotycznych roślin sprowadzonych tutaj z różnych kontynentów.

Zamek corocznie odwiedza ponad 300 000 turystów, w dużej części za sprawą odbywającego się co roku "Festiwalu Kwiatów i Sztuki", na który w ciągu kilku dni przybywa do 100 tysięcy osób, którzy podziwiają aranżacje kwiatowe we wnętrzach zamku przygotowywane przez artystów z całego świata.