Wielki Pałac Peterhof w Petersburgu (Rosja) - zespół pałacowo-ogrodowy

Wielki Pałac Peterhof to jedno z najważniejszych dzieł architektonicznych Rosji, które zachwyca swoim pięknem i monumentalnością. Znajdujący się nad Zatoką Fińską, ten pałacowy kompleks od stuleci przyciąga uwagę turystów z całego świata. Zbudowany na zlecenie Piotra Wielkiego, Peterhof stał się symbolem triumfu Rosji nad Szwecją, a także świadectwem ambicji cara, który pragnął zmodernizować swój kraj i nadać mu nowy, potężny wizerunek w Europie. W poniższym artykule poznasz najważniejsze fakty, ciekawostki, wymiary i historię tego niezwykłego miejsca.

Historia powstania Peterhofu: triumf Piotra Wielkiego

Peterhof, który w dosłownym tłumaczeniu oznacza „Dziedziniec Piotra”, został zbudowany na polecenie Piotra Wielkiego po jego zwycięstwie nad Szwecją. Ten zwycięski moment w historii Rosji, jakim była bitwa pod Połtawą w 1709 roku, zainspirował cara do stworzenia miejsca, które odzwierciedlałoby potęgę jego narodu. Ambicją Piotra było to, aby Peterhof stał się rosyjskim odpowiednikiem francuskiego Wersalu, którego przepych i elegancja budziły podziw w całej Europie.

Choć Rosja w tym czasie była postrzegana jako kraj zacofany, car miał wizję zmodernizowania jej zarówno pod względem politycznym, jak i kulturalnym. Piotr Wielki pragnął stworzyć imponujący pałac, który będzie nie tylko jego rezydencją, ale także symbolem nowoczesnej, silnej Rosji, którą inni zaczęliby traktować poważnie na arenie międzynarodowej. Peterhof stał się nie tylko domem cara i jego rodziny, ale także miejscem, które odzwierciedlało ambicje i dążenia Piotra do zbudowania imperium na miarę zachodnich monarchii.

Architektura i rozbudowa: od warzywnika do arcydzieła

Pierwotnie Peterhof nie był planowany jako imponujący pałac z niezliczonymi fontannami. Początkowo miało to być bardziej skromne miejsce, a Górne Ogrody, które obecnie stanowią jedną z głównych atrakcji kompleksu, służyły do uprawy warzyw. W ogrodach znajdowały się również stawy, które były wykorzystywane do hodowli ryb. Dopiero z czasem, wraz z kolejnymi rozbudowami i modyfikacjami, Peterhof zaczął nabierać swojego monumentalnego charakteru.

Najbardziej spektakularną częścią Peterhofu są Dolne Ogrody, które obejmują powierzchnię 1,02 km². To właśnie tutaj można podziwiać słynne fontanny, z których najbardziej imponująca jest Wielka Kaskada, składająca się z siedmiu stopni, z których każda z nich jest ozdobiona złoconymi rzeźbami. Fontanny, które zdobią ten kompleks, zostały zbudowane z myślą o rywalizacji z Wersalem i stanowią kwintesencję barokowej elegancji. Wielka Kaskada jest ozdobiona ponad 200 rzeźbami, które dodają całemu widokowi majestatycznego charakteru.

Centralnym punktem tego spektaklu jest fontanna Samsona, przedstawiająca mitologicznego bohatera otwierającego paszczę lwa, z której tryska woda na wysokość 20 metrów. Posąg Samsona symbolizuje triumf Rosji nad Szwecją, co jest bezpośrednim odniesieniem do bitwy pod Połtawą, która odbyła się w dzień świętego Samsona. Cała ta konstrukcja stanowi hołd dla rosyjskiej potęgi i ambicji cara.

Fontanny Peterhofu – cud inżynierii bez pomp

Peterhof jest przede wszystkim znany ze swoich fontann, których jest aż 147. Co jest niezwykłe, to fakt, że fontanny te działają bez użycia pomp. System hydrauliczny, który dostarcza wodę do tych cudownych konstrukcji, został zaprojektowany przez Wasilija Tuvolkova. Woda płynie z odległego o 20 km wzgórza Ropsza, co pozwala na naturalny przepływ wody z góry. To rozwiązanie hydrauliczne opiera się na zasadzie łączności statków i wykorzystuje system śluz i kanałów.

Peterhof zużywa dziennie do 100000 m³ wody, a fontanny wyrzucają łącznie aż 34000 litrów na sekundę. Jest to niesamowite osiągnięcie techniczne, które do dziś budzi podziw inżynierów i architektów na całym świecie. Wśród fontann można znaleźć różnorodne konstrukcje, w tym fontanny humoru, które niespodziewanie wystrzeliwują wodę w przechodniów, czy Fontannę Słońca, która wyrzuca wodę w 72 promieniach, tworząc spektakularny efekt wizualny.

Jedną z najbardziej imponujących fontann jest Fontanna Piramida, która składa się z 105 strumieni wody, tworzących monument o wysokości 10 metrów. Każda z tych konstrukcji została starannie zaprojektowana, aby nie tylko olśniewać odwiedzających, ale także symbolizować potęgę Rosji oraz finezję jej architektów i inżynierów.

Peterhof w czasie II wojny światowej – zniszczenie i odbudowa

Peterhof, jak wiele innych zabytków w Europie, nie uniknął zniszczeń podczas II wojny światowej. W latach 1941-1944 kompleks był okupowany i zniszczony przez wojska niemieckie. Pałac został wysadzony w powietrze, a jego ruiny pozostawione do spalenia. Niektóre z fontann zostały również uszkodzone, a wiele rzeźb i dzieł sztuki zostało wywiezionych.

Po zakończeniu wojny Rosja podjęła się ambitnej odbudowy Peterhofu. Pierwsze prace rozpoczęły się w 1945 roku, a ich celem było przywrócenie dawnej świetności tego miejsca. W latach powojennych część zniszczonych elementów kompleksu została odbudowana, a dzisiaj Peterhof odzyskał swoją dawną świetność i nadal zachwyca turystów z całego świata.

W okresie powojennym, ze względu na antyniemiecką propagandę, Peterhof został przemianowany na Petrodvorets, co oznaczało „Pałac Piotrowy”. Dopiero w 1997 roku przywrócono mu jego pierwotną nazwę, która oddaje hołd jego założycielowi i symbolizuje dziedzictwo carskiej Rosji.

Znaczenie Peterhofu dla kultury i turystyki

Dzisiaj Peterhof jest jednym z najważniejszych miejsc turystycznych w Rosji i corocznie przyciąga około 4,5 miliona odwiedzających. W 1990 roku został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, co podkreśla jego znaczenie dla światowej kultury i dziedzictwa. Wielki Pałac, z jego wspaniałą architekturą, eleganckimi ogrodami i cudownymi fontannami, stanowi kwintesencję barokowego luksusu, a także przypomnienie o ambicjach i wizji Piotra Wielkiego.

Wielki Pałac jest największym budynkiem w kompleksie, a jego północna fasada ma długość 286 metrów. Wnętrza pałacu są równie imponujące jak jego zewnętrzne ozdoby. Pokój Piotra Wielkiego, wyłożony dębową boazerią, kontrastuje z bogato zdobionymi, złoconymi salami, gdzie kryształy i brązy tworzą niepowtarzalną atmosferę królewskiego luksusu. W Sali Portretowej znajduje się aż 350 obrazów, co sprawia, że każdy, kto tam wejdzie, odczuwa wagę i potęgę rosyjskiej monarchii.

Nagrody i wyróżnienia Peterhofu – międzynarodowe uznanie

Peterhof, nazywany "rosyjskim Wersalem", zdobył liczne nagrody i wyróżnienia na przestrzeni lat, które potwierdzają jego wyjątkowe znaczenie zarówno jako zabytek kultury, jak i atrakcja turystyczna. Jednym z najważniejszych wyróżnień było wpisanie zespołu pałacowo-parkowego na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 1990 roku. To prestiżowe uznanie nie tylko podkreśliło historyczną i artystyczną wartość Peterhofu, ale także zapewniło mu ochronę na poziomie międzynarodowym.

Warto również wspomnieć, że Peterhof jest często wymieniany jako jedna z najpiękniejszych rezydencji królewskich na świecie. W licznych rankingach i plebiscytach, zarówno krajowych, jak i międzynarodowych, zajmuje czołowe pozycje jako jeden z najchętniej odwiedzanych kompleksów pałacowych. Rosyjska Nagroda Turystyczna przyznała Peterhofowi tytuł „Najlepszej Atrakcji Turystycznej” w Rosji, co dodatkowo świadczy o jego ogromnym znaczeniu dla krajowej turystyki.

Peterhof został również doceniony za swoje osiągnięcia w dziedzinie konserwacji i odnowy zabytków. Po II wojnie światowej, kiedy to pałac uległ zniszczeniu, jego odbudowa była ogromnym wyzwaniem. Dzięki staraniom rosyjskich architektów i konserwatorów, kompleks odzyskał dawną świetność, co zostało zauważone i docenione przez międzynarodowe organizacje zajmujące się ochroną dziedzictwa. Międzynarodowa Rada Ochrony Zabytków (ICOMOS) kilkakrotnie wyróżniła Peterhof za wzorowe prace rekonstrukcyjne, które przyczyniły się do zachowania jego oryginalnego charakteru.

Peterhof w filmach i literaturze – pałac jako inspiracja

Wielki Pałac Peterhof, ze swoją niezwykłą architekturą i malowniczymi krajobrazami, stał się inspiracją dla wielu filmowców i pisarzy. Na przestrzeni lat, kompleks ten pojawiał się w licznych produkcjach filmowych, często służąc jako tło dla historycznych dramatów i opowieści o rosyjskiej arystokracji.

Jednym z najbardziej znanych filmów, w których pojawił się Peterhof, jest „Rasputin” (1996), dramat historyczny przedstawiający burzliwe wydarzenia z końca epoki carskiej w Rosji. Wielki Pałac, ze swoimi olśniewającymi wnętrzami i ogrodami, doskonale oddawał atmosferę carskiej potęgi i przepychu tamtych czasów. Peterhof wystąpił również w rosyjskim serialu kostiumowym „Ekaterina”, opowiadającym o życiu carycy Katarzyny II. Sceny kręcone w pałacu oddają nie tylko bogactwo życia dworskiego, ale także polityczne intrygi i napięcia, które miały miejsce w jego murach.

Pałac pojawił się także w licznych produkcjach dokumentalnych, takich jak „The Great Palaces of the World”, gdzie ukazano go jako jeden z najważniejszych przykładów architektury barokowej w Europie. W filmach dokumentalnych, Peterhof przedstawiany jest nie tylko jako atrakcja turystyczna, ale także jako symbol rosyjskiego dziedzictwa kulturowego, z naciskiem na jego znaczenie w historii i sztuce.

Peterhof zainspirował również wielu pisarzy. W literaturze rosyjskiej jest często przywoływany jako symbol rosyjskiego imperium, bogactwa i władzy. Boris Akunin, popularny rosyjski autor powieści kryminalnych, w swojej serii o detektywie Erastie Fandorinie, umieścił akcję jednej z książek w otoczeniu Peterhofu, co dodało tajemniczości i dramatyzmu fabule. Peterhof był także tłem dla wielu powieści historycznych i romansów, które czerpią z jego majestatycznej atmosfery i niepowtarzalnej architektury.

Podsumowanie – Peterhof jako symbol rosyjskiego dziedzictwa

Wielki Pałac Peterhof to nie tylko imponujące dzieło architektury, ale także świadectwo ambicji, triumfu i kulturowego dziedzictwa Rosji. Zbudowany na rozkaz Piotra Wielkiego, aby zmodernizować Rosję i uczynić ją potężnym graczem na arenie międzynarodowej, Peterhof stał się symbolem narodowej dumy i majestatu.

Od swoich początków, kiedy to służył jako warzywnik i rezydencja cara, po rozbudowę do jednej z najwspanialszych rezydencji w Europie, Peterhof nie przestaje zachwycać swoim pięknem. Dzisiaj, po odbudowie po zniszczeniach wojennych, stanowi nie tylko cenny zabytek, ale także żywy pomnik rosyjskiej historii, kultury i sztuki. Peterhof to miejsce, które trzeba zobaczyć na własne oczy, by w pełni docenić jego majestat i kunszt twórców.