Pałac w Wilanowie (Warszawa) - barokowy kompleks pałacowo-parkowy króla Jana III Sobieskiego

Pałac w Wilanowie jest częścią kompleksu pałacowo-parkowego, który został założony przez króla Jana III Sobieskiego w drugiej połowie XVII wieku. Barokowy pałac jest jednym z najpiękniejszych zabytków polskiej kultury narodowej. Niektórzy nazywają budowlę "Małym Wersalem".

Król Jan nabył posiadłość pod dworek w 1677 roku. Cztery lata później rozpoczęła się budowa, zakończona w 1696 roku. Ze względu na rosnące znaczenie króla, postanowiono poszerzyć budynek. W tym celu zaproszono wybitnych architektów z Włoch i Francji. Dobudowano antresole, wieże oraz piętro w centralnej części. Zgodnie z planem, pałac idealnie gloryfikował się z królem Janem III Sobieskim.

Na specjalne życzenie wykonano figury symbolizujące godność króla i epizody zwycięskich bitew. Część wystroju pałacu była poświęcona królewskiej żonie Marii Kazimiery - Marysieńki. Posągi greckich bogiń odzwierciedlały jej mądrość, piękno i wierności.

Po śmierci króla pałac stał się własnością jego synów. W tym czasie budowla została okradziona z całego wystroju i wszelakich ruchomości.

Od 1720 roku obiekt stał się siedzibą rodów magnackich, którzy dobudowali dwa boczne skrzydła w latach 1723–1729. Skrzydła boczne do rezydencji wilanowskiej wprowadził architekt Givanni Spazzi. W następnych wiekach słynny architekt Szymon Bogumił Zug, zaprojektował wolnostojące budynki, tj. łazienkę, kuchnię i kordegardę (wartownię).

Na początku XIX wieku w odrestaurowanym pałacu otwarto jedno z pierwszych muzeów w Polsce. Wystawiono dzieła sztuki europejskiej, orientalnej oraz przedmioty poświęcone królowi Janowi III i przeszłości narodu polskiego.

W kolejnych latach pałac przechodził z rąk do rąk i do 1945 roku był własnością rodziny Branickich. Następnie budynek został skonfiskowany przez państwo. Po grabieży najbogatszej kolekcji przez nazistów pałac został odrestaurowany w 1962 roku i ponownie otwarty dla publiczności.

Dziś można zwiedzać królewskie apartamenty urządzone w różnych stylach. Szczególnie cenne są zbiory polskich i europejskich portretów prezentujących właścicieli pałacu. Niesamowite są także zbiory starożytnych waz, rzeź, porcelany, biżuterii i innych przedmiotów.

Pałac w Wilanowie jest uważany za jedną z największych atrakcji turystycznych i kulturalnych Warszawy. W roku 1994 zespół pałacowy w Wilanowie Królewskim wraz z Morysinem uznany został za pomnik historii.