Pałac Kultury i Nauki w Warszawie (Polska) - najwyższy budynek w Polsce

Pałac Kultury i Nauki, często nazywany PKiN, to nie tylko najwyższy niegdyś budynek w Polsce, ale również jedno z najbardziej rozpoznawalnych miejsc w Warszawie. Ten monumentalny gmach budzi wiele emocji – od fascynacji architekturą po kontrowersje związane z jego pochodzeniem. W tym artykule przyjrzymy się bliżej historii, architekturze oraz znaczeniu PKiN w kontekście współczesnej Warszawy.

Historia i budowa PKiN

Pałac Kultury i Nauki został zbudowany w latach 1952-1955 jako dar narodu radzieckiego dla Polski. Pomysłodawcą tego monumentalnego projektu był Józef Stalin, a za projekt odpowiedzialny był radziecki architekt Lew Rudniew. Ciekawostką jest, że Rudniew, pragnąc nadać budowli polski charakter, odbył podróż po polskich miastach, takich jak Kraków, Chełm i Zamość, aby zapoznać się z lokalną architekturą.

Budowa PKiN była gigantycznym przedsięwzięciem. Przy pracach budowlanych zatrudniono około 3 500 robotników z Rosji, którzy zamieszkali w specjalnie wybudowanym dla nich osiedlu na warszawskich Jelonkach. Niestety, podczas budowy zginęło 16 rosyjskich robotników, co dodaje smutny akcent do historii powstania tego monumentalnego gmachu.

Architektura i funkcje PKiN

PKiN to imponująca mieszanka socrealizmu i historyzmu, z wyraźnymi wpływami moskiewskich drapaczy chmur znanych jako Siedem Sióstr, które z kolei były inspirowane amerykańskimi wieżowcami w stylu art déco. Całkowita wysokość budynku wynosi 237 metrów, co czynił go kiedyś najwyższym budynkiem w Polsce. Budowla posiada 42 piętra i 3288 pomieszczeń, a na 30. piętrze, na wysokości 114 metrów, znajduje się taras widokowy, z którego roztacza się zapierający dech w piersiach widok na Warszawę.

PKiN jest nie tylko wizualnym symbolem stolicy Polski, ale także ważnym centrum kulturalnym i edukacyjnym. Mieści się w nim wiele instytucji, takich jak cztery teatry (Studio, Dramatyczny, Lalka, 6. piętro), dwa muzea (Narodowe Muzeum Techniki i Muzeum Ewolucji PAN), kino "Kinoteka", Collegium Civitas oraz władze Polskiej Akademii Nauk. Co więcej, w PKiN regularnie organizowane są wystawy i targi, a także odbywają się tam obrady Rady m.st. Warszawy.

Ciekawostki i kontrowersje

PKiN, jako symbol radzieckiej dominacji, budzi kontrowersje od momentu jego powstania. W 1956 roku rozpoczęła się seria samobójczych skoków z tarasu widokowego na 30. piętrze. Pierwszym, który skoczył, był Francuz, po nim jeszcze siedmiu Polaków zdecydowało się na ten tragiczny krok. W wyniku tych wydarzeń zdecydowano się na założenie krat na tarasie.

Na szczycie PKiN znajduje się największy w Europie zegar wieżowy, który został odsłonięty w sylwestrową noc 2000 roku. Cztery tarcze zegara mają średnicę po 6 metrów każda, a zegar jest jednym z najwyżej położonych zegarów wieżowych na świecie.

Jednym z ciekawszych faktów związanych z PKiN jest to, że przed II wojną światową architekt Juliusz Nagórski zaprezentował projekt dwustumetrowego wieżowca art déco, który miał powstać na dzisiejszym rondzie Waszyngtona. Projekt ten, nazwany Wieża Niepodległości, był łudząco podobny do powojennego PKiN, co dodaje niezwykłej ironii całej historii.

Znaczenie PKiN dziś

Dziś PKiN jest nieodłącznym elementem krajobrazu Warszawy, pełniącym wiele funkcji użyteczności publicznej. Jest siedzibą licznych instytucji, miejscem wydarzeń kulturalnych i edukacyjnych, a także popularnym punktem turystycznym. Mimo kontrowersji, jakie budzi jego pochodzenie i architektura, Pałac Kultury i Nauki jest symbolem stolicy, który na stałe wpisał się w jej panoramę.

Pałac Kultury i Nauki został w 2007 roku wpisany do rejestru zabytków, co wywołało mieszane reakcje. Zwolennicy uznania PKiN za zabytek argumentują, że budynek jest wyjątkowym przykładem architektury socrealistycznej i wartością historyczną, której nie można zignorować. Przeciwnicy natomiast wskazują, że PKiN jest symbolem radzieckiej dominacji i zniewolenia Polski, co czyni jego status zabytku kontrowersyjnym.

Zużycie energii i inne fakty

Budynek zużywa energię elektryczną porównywalną do zapotrzebowania 30-tysięcznego miasta. Jest to związane z jego ogromną kubaturą oraz liczbą funkcji, jakie pełni.

Elewacja PKiN składa się częściowo z płyt ceramicznych, które na przestrzeni lat uległy znacznemu zabrudzeniu. W 2009 roku szacowano koszt renowacji na 10–15 milionów złotych. W 2017 roku zastosowano innowacyjną i bardziej ekonomiczną technikę czyszczenia fasady Muzeum Techniki, co może stanowić wskazówkę dla przyszłych prac renowacyjnych całego budynku.

PKiN zatrudnia 330 osób, w tym elektryków, hydraulików i tapicerów, którzy dbają o utrzymanie budynku w dobrym stanie.

Pałac Kultury i Nauki w kulturze

PKiN jest nie tylko ważnym zabytkiem i centrum kulturalnym, ale również ikoną, która inspiruje twórców filmowych i literackich. Jego obecność w kulturze popularnej i sztuce pokazuje, jak głęboko zakorzeniony jest w świadomości zarówno mieszkańców Warszawy, jak i całej Polski.

Filmy

PKiN pojawił się w wielu filmach, zarówno polskich, jak i zagranicznych, co podkreśla jego znaczenie jako symbolu Warszawy i Polski:

"Człowiek z marmuru" (1976) - Reż. Andrzej Wajda: Film opowiadający historię budowy Nowej Huty i ukazujący realia Polski Ludowej.

"Miś" (1980) - Reż. Stanisław Bareja: Kultowa polska komedia, w której PKiN pojawia się w kilku scenach jako tło dla perypetii głównego bohatera.

"Warszawa" (2003) - Reż. Dariusz Gajewski: Film, w którym Pałac Kultury jest symbolicznym miejscem spotkań różnych bohaterów.

Książki

PKiN jest również często wspominany w literaturze, szczególnie w kontekście socrealizmu i historii Warszawy:

"Prawiek i inne czasy" - Olga Tokarczuk: W tej powieści Pałac Kultury pojawia się jako symbol powojennej Warszawy i przemian, jakie zachodziły w Polsce w XX wieku.

"Pałac" - Wiesław Myśliwski: Powieść, w której budynek PKiN jest centralnym punktem narracji, a jego budowa i istnienie są pretekstem do refleksji nad historią i tożsamością narodową.

Wnioski i refleksje

Pałac Kultury i Nauki to nie tylko najwyższy niegdyś budynek w Polsce, ale również skomplikowany symbol historii, architektury i polityki. Jego monumentalna sylwetka dominuje nad Warszawą, będąc jednocześnie miejscem kontrowersji i fascynacji. Jako centrum kulturalne i edukacyjne, PKiN pełni ważną rolę w życiu stolicy, oferując szeroką gamę wydarzeń i instytucji, które przyciągają zarówno mieszkańców, jak i turystów.

Mimo kontrowersji związanych z jego pochodzeniem Pałac Kultury i Nauki jest nieodłącznym elementem tożsamości Warszawy. Jego architektura, historia i funkcje sprawiają, że jest to miejsce wyjątkowe, które na stałe wpisało się w krajobraz stolicy. Warto zatem docenić jego wartość i znaczenie, jednocześnie pamiętając o jego skomplikowanej przeszłości.

Mierzący 237 m (z anteną) PKiN był przez wiele lat najwyższym budynkiem w Warszawie i Polsce. Jest to budynek o wyjątkowej wartości historycznej i architektonicznej, będący symbolem stolicy. Obecnie został prześcigniony pod względem wysokości przez mierzący 310 m (z iglicą) Varso Tower, który jest obecnie najwyższym budynkiem w Unii Europejskiej, wyprzedzając pod tym względem zarówno PKiN, jak i inne europejskie wieżowce.